Arama Yap

Muş Lalesi Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Yenikalaycı 23/03/2022 tarihinde TRT Erzurum Radyosunda müdürlüğün faaliyetleri hakkında ve Muş Lalesi (Tulipa sintenisii Baker) hakkında bilgiler verdi.

Muş Lalesinin Doğu Anadolu Bölgesinde daha çok Muş başta olmak üzere Ağrı, Erzurum, Elazığ, Van illerinde 1100-2500 m rakımlı yerlerde yoğun olarak bulunan önemli bir endemik bitkimiz olduğunu ve bu türün şehirleşme, tarıma açılan yeni araziler ve aşırı hayvan otlatması gibi nedenlerle son yıllarda yayılış alanlarının giderek azaldığını belirtmiştir. Ülkemizde değişik lale türlerinin kültürü yapılmasına rağmen Muş lalesi yetiştiriciliğinin yapılmadığını,  yetiştiriciliği ve kültüre alınmasına yönelik yeterince araştırma yapılmadığını bildirmiştir. Kültüre alınmasında diğer lale türlerinden farklı olarak soğanlarının toprağın çok derinlerinde 40-50 cm olması, çıkarılmasının zorluğu, kardeş soğan verme özelliğinin çok düşük olması, genelde 1 ana soğandan 1 yavru soğan alınmasının kısıtlayıcı bir rol oynadığını ayrıca lale türlerinin genelde soğanları ile çoğaltıldığını, tohumla çoğaltılmalarının zor olduğunu, 4-5 yıl gibi bir zaman aldığı ve tohumlarında çimlenme güçlüğünün varlığını dile getirmiştir.

Muş Lalesi Uygulama ve Araştırma Merkezinin faaliyetlerinde de bahseden Yenikalaycı müdürlüğün son 3 yıldır Rektörümüz Prof. Dr. Fethi Ahmet Polat’ın ve Rektör Yardımcısı ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yaşar Karadağ’ın destekleri ile yürütülen “Muş lalesinde seleksiyon ıslahı ile çeşit geliştirilmesi” güdümlü projesinde Muş’ta farklı lokasyonlardan toplanan 300 civarı Muş lale soğanında  incelenen özellikler bakımından soğan ağırlığı, soğan boyu, çapı ve kardeş soğan verme özellikleri başta olmak üzere seçilen soğan genotipleri üzerinde özellikle soğan ağırlığı ve kardeş soğan sayısında önemli ilerlemeler tespit ettiklerini bildirmiştir.

Muş Lalesinde ayrıca üniversitemizde BAP tarafından desteklenen Muş Lalesinin (Tulipa sintenisii) In-vitro Koşullarda Üretim Olanaklarının Belirlenmesi isimli bir projede  ovaryum kültürü ile organogenesis yöntemi ile lale soğanlarının hızlı bir şekilde çoğaltılmasında kısmen başarılı olduklarını ve bunda asıl amaçlarının Muş Lalesinin hızlı çoğaltımı ve ticarileştirilmesi, ıslah çalışmalarında zaman kazanılması olduğunu söylemiştir.

Müdürlüğün isminin her ne kadar Muş Lalesi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü olsada; Tıbbi ve Aromatik Bitkiler üzerinde de çalışmalar yaptığını üniversitemizde 3 yıl önce yaptırılan 150 m2 ısıtmalı sera ve 100 parselden oluşan çeşit bahçesinde ülkemizde değişik araştırma enstitüsü, üniversitelerden temin edilen 100 ün üzerinde tıbbi ve aromatik bitki tohumlarının yetiştirildiğini belirtmiştir. Çalışılan bitkilerde Muş koşullarında yetişme durumu, verim ve kalite özelliklerinin incelendiği, İlaç, baharat, parfüm ve kozmetik sanayiinde önemli olan bitkilerde adaptasyon, verim çalışmaları yaparak bölgeye uygunluk durumunun araştırıldığı ve ekim nöbetine dahil edilebilecek ekonomik yönden önemli türleri belirlemeye çalıştıklarını söylemiştir.